FERROBHE DARA LABE

Ferobbhé bhén ko lényol fulbhé mawnougol .yimbhé maggol bhen hino senditî hodhî e nokkêlî buy é nder Fûta jalô.
Wobbhe woni konkobala ( Dalaba ), wobbhe hino tunturun (labé ), iwrubhe wanganko , Timbo . Hibhé Buruwal Ferobbhé e Dâra – Keccun ( Pita ), bhen ko ferobbhe yellegabe .
Men humpitâki ko wonata sabu ngol sâkitagol Ferobbhe bhen , ko bhe konkobala bhen mi yollitata târika mûdhun, iwude e bindi wobbhe e mabbhe .
Ferobbhe Konkobala
Ko Alpha Ibrahima Mawdho iwi Mâsina ( Mali Bamako ) hewti Konkobala ; himo yôbhî defte e tâlibâbhe . Ko gando , waliyyu , iwdi tôrôdo . O tawi Konkobala dhon gando kadi , no innê môdi Abdoullahi Segeren , on tolnimo, bhe weldi , bhe nabhidi aferji dîna .
Dhun ko ado Fulbhe bhen fenbude lislâmou , ado alsilâmâku. Nêbhâli, minyirâwo Alfa Ibrahima tawti mo Konkobala ton , on no wiê Alpha Mûsâ . Bhe wondi konkobala dhon .
Alfa Ibrahima Mawdho hino tawâ e jannubhe Alfa Ibrahima Sambegou , wontaydho Karamoko Alfa mo Timbo nde alsilamâku ngun lâti nyîbhi . o janni men yêsobhe Fugumba e Timbi – Tunni bhen . Bhen fow teddîni karamoko mabbhe tuma bhe lamminanô . Bhe timbi bhen torî Alfa Ibrahima yo nabhan bhe gedhalbhe ko janna yimbhe ton bhen Alfa Ibrahima nunnani bhe , o lutti konkobala dhon kanko .
Nde lâmu alsilâmâku lâtî Fûta – Jalô gâdhen , Alfa Ibrahima ronkâ tawnêde e yedhâbhe bhen . Tawi mokobâjo Pullo hino dhon , hino jogitâ . Allah newnani Alfa Ibrahima fûtingol mo , on hino wiê kê-bâli . Hodhubhe weltanî Alfa Ibrahima , bhe ebbhi lammingol mo , bhe innitiri hodho ngon fûtinâdho on , Kê -bâli .
Alfa Ibrahima lammini minyan mun Alfa Mûsâ, kanko o hilni jangugol é jannugol.
Afo Alfa Ibrahima on konkobala dhon innitirâ môdi Abdullahi Segeren tolnudho mo on. Abdullahi jibinanâ Ahmadu, on jibinanâ Nûhu.
Ndè Nûhu hellifâ, o yahi fûta-tôro bheyduru gandal. O hawrondiri ton é Alfa Mûsâ Tafsîru, iwrudho Dara labè dhô. Tawi Alfa Mûsâ Tafsîru tâki fûta-tôro ton kanyun, o wonî jom bheyngûrê; o okki Nûhû jiwo makko no wiê Rugayyatu. Nûhu arti konkobala, kanko e bheyngu makko Rugayyatu,bhe jîdî mob he innitiri soro mun, Ahmadu ben Nûhu. Nûhu feyyhini konkobala, Rugayyatu arti Dara labè dhô, kanko e Ahmadu mo makko. On njandhi dhô, jîdî nayo worbhe: Alfa Ibrahima (II), e môdi Mamadou N’Dîr, e môdi Tâhiru, e môdi Umaru Fâfaya.
Ahmadou ruttî Konkobala, acci gedhalbhe bhen e nênê muun Dara labè gâdhen
Alfa Ibrahima mo Ahmadu danyanâ mo o innitiri ben makko, ko on wonata mawdho Ferobbhe Dâralabe bhen, môdi Ahmadu Perêjo. Alfa Ibrahima hebhanâ kadi worbhe tato(3) e rewbhe dhidhô (2). Worbhe bhen ko môdi Mamadu Laho, jammâdho jûta-dânde, e modi Mamadu Konkobala, e modi Umaru.
Rewbhe bhen ko Salimatou e Aysatu, Aysatu ko yumma Cerno Mamadu Wûri Lâriya ( NGueriyanke, gedhal Cerno Mahmûdu Lâriya), almîbhe ka jûlirde Karamoko Alfa mo Labe, iwi 1958 hebhi 1983
Wdîji minyirâbhe Alfa Ibrahima(II) bhen:
Môdi Mamadu NDîr jibinanâ worbhe tatô (3) e rewbhe dhidho(2) kanko kadi:
Alfa Ibrahima(III) e môdi Ismâîla e Alhadj Mamadu Bela Sow; Rewbhe bhen ko Ummu Kulsûmi e Rugayyatou. Ummu Kulsûmi ko yumma Alhadj Sâdio Bari.
Môdi Tahiru jibinanâ môdi Ahmadu e jiwbhe dhidhô (2): Fatumata e Jeynabu.
Môdi Umaru Fafaya danyanâ Ibrahima Karfalla e Fatumata.
Modi Ahmadu Perêjo
On hodhidi Dâralabe dhô kanko e fewrôbhe makko, nde ben makko Alfa Ibrahima (II) rutty konkobala feyyhinoyi ton.
Môdi Ahmadu lâti tâlibajo gando. O woni kadi njulotôdho, o sôdoya goro Bangalan( perfettûri Boffa), o nabha Niokolo (kîdugu Senegali), dhun ko tayhitugol Fûta-Jalo iwi Funnânge hebhi hirnânge, iwi nyâmo hebhi nano.
Môdi Ahmadu ko fewro Cerno Aliyyu Bhûbha-ndiyan, weldidho on. On okki mo bandirâwo mun, Aysatu, yumma Cerno Umaru Perêjo.
E ngol yîlagol môdi Ahamadu , o hûwondiri e yimbhe leyyhi buy, bhen resini mo jiwbhe mabbhe:
-Kadijatu Timbo, Sêdibyanke, yumma Cerno Sulaymana, e môdi Bûbakar, e rewbhe dhidhô (2): Tâhiru e Aysatu
-Maryama Dalanda Timbi – Tunni , Helayanke,yumma môdi Yahya e môdi Hamidu.
-Ray-hânatu, Bâgâjo , jammâdho Hâna, yumma Cerno Ismaîla.
Cerno Umaru Perêjo , jibinâ telen 1875 (limôre annasâra ); yumma mabbhe, Aysatu feyyhini acci ko bhe entere , bhe dûbhi nahi (4 ). Kâwu mabbhe cerno Aliyyu torî yob he nabhane bhe , bhe nea bhe. Bhe wondi ton, Bhûbha – ndiyan, e Donhol , e Labe sâre, ko yoni dûbhi 30.
Cerno Umaru luttî Dâra – labe gâ, tawti ben mabbhe, môdi Ahmadou Pêrejo, bhen dhon hari wallinî nakâje njula dhen, tabitî Dâralabe gâ. Cerno Umaru udditi dudhal, nêbhâli ngal dudhal jalbi sal . bhe yahayno sôno wô ka kâwu mabbhe, bhe heydhintina fahmâdhi mabbhe, bhe andindira e tâlibâbhe bhen. kanbhe e cerno sulaymana minyan mabbhe bhe yurmondiri, bhe wallindiri nyulâku.
Ado lajal mabbhe tawi cerno Aliyyu yamirî tâlibâbhe mabbhe bhen yahugol ka cerno Umaru timminiroya ton jande mabbhe . Bhe wi i hibhe hôli fahmou tato tâlibâbhe mabbhe bhen ; minyan mabbhe cerno Muukaru Donhol cernoya ( 1925 ), e gedhal mabbhe Karamoko Bano Pilimini (râjibi 1927 ), e bâdhu mabbhe cerno Umaru Dâralabe
Bhay cerno Aliyyu feyyhinî ( sûmayê , mârasi 1927 ), tâlibâbhé mabbhe yoga ardi Dâralabe gâ, wano cerno Mamadou Jâwo Pellel Labe, e cerno Umaru Kâna Taranbâli , e cerno Abdurahmani gedhal cerno Aliyyu, e cerno Abdullahi Pilimini gedhal Karamoko Bano. cerno Laminu, ben Hadja Binta ari kanyun kadi fokkintini tafsirgol ka dendhan muun. cerno Umaru feyyhini ado bhe timminde, hitânde 1938annasâra).
Cerno Umaru resini minyan mun cernu Soulaymana, gedhal jo kâwu mu un, Barratu, minyirâwo Karamoko Bano. bhen jîdi cerno Ibrahima e Mamadu SOW Dâralabe
Belayê Alfa Ibrahima mawdho hino ka wietê Sorondo, konkobala ton (rondusman kêbâli ). ciila Alfa Ibrahima wattinâ dhon , âdâji hino wowtinâ ton.
1) Waddhatâke takko dhon,
2) Wâdo hippatâke,
3) Solugol padhe hino hâni,
4) Nâtôwo ka berdhe yo tawu hino lâbhi.
Mbatulâdjo Alfa Mijâu kêbâli yeddi dhin wadhâji , o waddhî puccu o fokkiti tayhitugol berdhe dhen Sorondo. puccu ngun jarliri mo, libhi mo moggo belayê Alfa Ibrahima on , o heli nokkêli buy , dhun woni sabu mayde makko .
Belayê cerno Umaru Perêjo, e Modi Ahmadu Perêjo , e Modi cerno Sulaymana Perêjo , e Modi Mamadu konkobala. Bhê dhô fow hino belnâ moggo Jâmiu Dâralabe on , Ka funnânge . Belayê cerno Umaru on hino bhadî Mausolée Alfa Umaru Râfiou on .Bhen dhon fow hino jûrêde sôno wô . Yo Allah dûmin barkêji mabbhe e hodhubhe Dâralabe fow .
Môdi Mamadu Laho (Jûta dânde ) hino belnâ ka berdhe mawdhe dâralabe dhô .
Môdi Umaru(mo Alfa Ibrahima (II) ko kîdugu feyyhini , dhun ko senegali funnânge, woddhondirâ e Mâli yemberen . O acci jiwo innetêdho Jeynabu , on hôti konkonbala o neâ ton, o jombâ ton , o feyyhinni ton e jiwo kadi , Kadijatu , on dhon hodhi Dâra labe dhô , e gorko no innê Mamadu Sâliyou on kadi ko kîdugu jibinâ , o addâ ka cerno Ismaîla , Labe sâre ; bhen nei mo , nâdi mo lekkol,Ko jannôwo lekkol .
Môdi Mamadou N Dir Jibinanâ Alfa Ibrâhîma (4bho) , on hodhi Fâfaya ( Koubia ), feyyhini ton .
Tumâni Bari (andirâdho kadi Usmâni jala hêra ) hewti